پیمانکاری ساختمان امانی چیست؟

پیمانکاری ساختمان امانی چیست؟ پیمانکاری ساختمان امانی به مفهوم پیمانکاری بدون دستخط است. در این نوع پیمانکاری، پیمانکار تنها بر اساس سفارش‌ها و تعلیمات شفاهی یا توافقات غیررسمی عمل می‌کند، بدون اینکه قرارداد مکتوب را امضا کند. این نوع تراکنش معمولاً در شرایطی رخ می‌دهد که پیمانکار و مشتری از سابقه کاری یا اطمینان متقابل برای انجام پروژه برخوردارند، اما به دلیل ابهامات قانونی و مالی، توافق رسمی از طریق قرارداد به صورت کتبی صورت نمی‌پذیرد.

در این نوع پیمانکاری، عوامل مهمی نظیر شرایط دقیق انجام کار، شرایط پرداخت، مواعد تحویل و حقوق و تعهدات طرفین نیز به صورت محلی یا شفاهی تعیین می‌شود که ممکن است در صورت بروز اختلافات، به مشکلات قانونی منجر شود.

قرارداد پیمانکاری امانی چیست؟

قرارداد پیمانکاری امانی یک نوع قرارداد ساختمانی است که در آن تمام مسئولیت‌های اجرای پروژه به عهده کارفرما (مالک پروژه) است و پیمانکار (مجری) تقریباً هیچ نقشی در مدیریت یا اجرای اصلی پروژه ندارد. در این نوع قرارداد، کارفرما به طور کامل مسئول انجام تمامی فعالیت‌های مربوط به پروژه شامل تامین مالی، تجهیزات، نیروی انسانی، طراحی، و ساخت می‌باشد.

معمولاً در قرارداد پیمانکاری امانی، کارفرما پروژه را به بخش‌های کوچک‌تر (زیرپروژه‌ها) تقسیم کرده و انجام هر بخش را به شخص یا شرکت خاصی سپرده است. این افراد یا شرکت‌ها بر عهده انجام عملیات معینی از پروژه هستند، مثلاً عملیات بتن ریزی، نصب تجهیزات خاص، یا اجرای بخشی از تاسیسات.

مزایای قرارداد پیمانکاری امانی شامل انعطاف بیشتر در مدیریت پروژه، کاهش هزینه‌ها به دلیل عدم نیاز به برگزاری مناقصات و قراردادهای طولانی، و سرعت بالاتر در اجرای پروژه است. این نوع قرارداد معمولاً در پروژه‌های کوچک و غیرپیچیده به کار می‌رود و برای پروژه‌های بزرگ و پیچیده مناسب نیست، زیرا ممکن است به دلیل عدم وجود قرارداد مکتوب و تعیین شرایط دقیق، مشکلات حقوقی و مالی پیش آید.

مزایا و معایب قرارداد امانی

قرارداد پیمانکاری امانی یک نوع قرارداد است که در آن پیمانکار تعهد می‌دهد که در صورت عدم اجرای تعهدات خود، جبران خسارت‌های احتمالی به کارفرما را انجام دهد. این نوع قرارداد، مزایا و معایب خود را دارد که برای کمک به کارفرمایان در تصمیم‌گیری بهتر، می‌توان آن‌ها را به شرح زیر بررسی کرد:

مزایا قرارداد امانی

بستن قرارداد امانی برای این صورت می‌گیرد که در مرحله اول هزینه‌های پروژه کاهش پیدا کند و در مرحله دوم امکان نظارت بیشتر و کنترل دقیق‌تر به وجود بیاید. مزایای قرارداد امانی را می‌توان به موارد زیر خلاصه کرد:

    حذف دردسرهای انتخاب مجری یا پیمانکار
    کاهش هزینه دستمزد پیمانکار
    امکان استفاده از نیروهای استخدامی
    امکان خرید مصالح، مواد اولیه و محصولات با کیفیت
    کاهش هزینه‌های مربوط به بازرسی و نظارت
    صرفه‌جویی نسبی در زمان

معایب قرارداد پیمانکاری امانی

هیچ کاری بدون عیب و ایراد نمی‌شود. البته منظور از معایب قرارداد پیمانکاری امانی، این است که بسته به نوع قرارداد باید مخاطرات و مشکلاتی را هم بپذیرید. معایب قرارداد امانی پیمانکاری به موارد زیر خلاصه می‌شود:

    با کاهش حضور و حتی نبود پیمانکار، همه کارها به دوش کارفرما می‌افتد
    در صورت عدم برنامه‌ریزی درست، امکان تاخیر در اتمام پروژه وجود دارد
    در صورت عدم استفاده از نیروهای زبده و باتجربه، امکان ناتمام ماندن و حتی شکست پروژه وجود دارد
    در صورت عدم استفاده از نیروهای با کیفیت و مواد اولیه خوب، درصد خسارت بالا می‌رود
    ممکن است به دلیل تعدد مسئولیت‌های کارفرما و سختی کار، کیفیت کار نهایی پایین بیاید
    معمولاً زمان اتمام پروژه در قراردادهای امانی طولانی‌تر است (به دلیل عدم هماهنگی اجرا و تدارکات)
    امکان به وجود آمدن هزینه‌های پنهان اجرایی وجود دارد
    به وجود آمدن ضایعات، دور ریز و مواد اولیه پرت در این گونه از قراردادها رایج است
    تخمین هزینه اولیه اتمام پروژه، مشکل است

اشکال قرارداد پیمان امانی

اشکال قراردادهای پیمان امانی، بسته به نوع کار تعریف می‌شود. یعنی فرقی بین شکل قرارداد و نحوه نوشتن آن نیست. تنها تفاوت در مفاد جزئی و نوع پروژه است. یعنی مثلا قرارداد پیمانکاری امانی ساختمان با قرارداد پیمانکاری امانی تعمیرات تفاوت دارد و این تفاوت، در شکل پروژه است. برای تنظیم درست قرارداد امانی، باید بتوانید بند‌های اصلی را به همراه ویژگی‌ها و مفاد مورد توافق در یک قرارداد کلی بگنجانید.

همچنین باید نوع شخص حقیقی یا حقوقی را بین دو طرف مشخص کنید. همین تفاوت ممکن است شرایط پرداخت هزینه متفاوتی را برای طرفین ایجاد کند. از طرف دیگر مدت زمان قرارداد و موارد فسخ قانونی هم باید در متن قرارداد پیمانکاری نوشته شود.

به طور کلی یک قرارداد پیمانکاری امانی باید شامل بندهای زیر باشد:

    عنوان قرارداد
    ماده ۱- مشخصات طرفین
    ماده ۲- موضوع قرارداد
    ماده ۳- مدت قرارداد
    ماده ۴- مبلغ قرارداد
    ماده ۵- نحوه پرداخت
    ماده ۶- تعهدات کارفرما
    ماده ۷- تعهدات پیمانکار
    ماده ۸- شرایط فسخ قرارداد
    ماده ۹- سایر موارد قراردادی
    ماده ۱۰- حل اختلاف و داوری
    ماده ۱۱- تعداد نسخ قرارداد
    امضا یا اثرانگشت کارفرما
    امضا یا اثرانگشت پیمانکار

تفاوت پروژه امانی و پیمانی

در قراردادهای پروژه امانی و پیمانی، تفاوت‌های مهمی وجود دارد که بر اساس نحوه مدیریت و کنترل پروژه تأثیرگذار هستند.

قرارداد پروژه امانی:

مدیریت و کنترل: در قراردادهای امانی، کنترل بر روی فعالیت‌ها و عملکرد پیمانکار به دلیل تعهد او به جبران خسارت‌ها در صورت نقض، نسبت به قراردادهای پیمانی دشوارتر است. این امر ممکن است باعث کاهش میزان نظارت و کنترل مستقیم کارفرما بر روی عملکرد روزانه پیمانکار شود.

مسئولیت جبران خسارت: در قراردادهای امانی، پیمانکار متعهد به جبران خسارت‌های ناشی از نقض تعهدات خود است. این امر می‌تواند اعتماد بیشتری به پیمانکار ایجاد کند، اما در عین حال، هزینه‌های اضافی برای پیمانکار را نیز به همراه دارد.

مشکلات کنترل کیفیت: ارزیابی کیفیت کار در قراردادهای امانی به طور اساسی وابسته به پایان کار است، زیرا کنترل مستقیم و فوری بر روی فعالیت‌های پیمانکار معمولاً محدودتر است.

قرارداد پروژه پیمانی:

سه راس مشارکت: در قراردادهای پیمانی، معمولاً شامل کارفرما، پیمانکار و مشاور (در صورت وجود) می‌باشد، که هر کدام نقش خود در کنترل و ارزیابی عملکرد دارند. این سه راس مشارکت می‌توانند به بهبود کنترل و نظارت بر پیمانکار کمک کنند.

ارزیابی و نظارت مستقیم: کارفرما در قراردادهای پیمانی می‌تواند در هر لحظه عملکرد پیمانکار را ارزیابی و نظارت کند. این امکان به کارفرما این امکان را می‌دهد که به سرعت واکنش نشان دهد و از کیفیت اجرایی مطلوب مطمئن شود.

کنترل روانهای ساده‌تر: در قراردادهای پیمانی، به دلیل وجود ساختارهای مشخص‌تر و مسئولیت‌های معین‌تر، کنترل و مدیریت پروژه به طور کلی راحت‌تر و آسان‌تر است.

بنابراین، انتخاب بین قرارداد پروژه امانی و پیمانی نیازمند بررسی دقیق نیازها، شرایط پروژه، و تحلیل مزایا و معایب هر یک است تا انتخاب بهتری برای ادامه پروژه انجام شود.

انواع قرارداد پیمان امانی

قرارداد پیمانکاری امانی، یک نوع قرارداد بر اساس هزینه‌های انجام شده است. در آموزش حسابداری پیمانکاری، انواع قرارداد امانی و نحوه نوشتن متن قرارداد امانی، یاد داده می‌شود.

1- قرارداد پیمان امانی با سقف هزینه

در این نوع از قرارداد، حداکثر هزینه‌های اولیه محاسبه شده توسط پیمانکار و هزینه‌های واقعی انجام شده توسط او، با در نظر گرفتن مورد توافق کارفرما، سرشکن و پرداخت خواهد شد.

2- قرارداد پیمان امانی ذی نفع

در این نوع از قرارداد پیمانکاری امانی، سود و دستمزد پیمانکار به روی هزینه‌های انجام شده توسط او اضافه می‌شود و کارفرما ملزم به پرداخت آن است.

3- پیمان امانی ذی نفع با مبلغ ثابت

کنترل شده‌ترین و کم هزینه‌ترین نمونه قرارداد امانی، همین نوع است. کارفرما الزام به پرداخت هزینه مازاد نسبت به مبلغ توافق شده در ابتدای قرارداد ندارد و پیمانکار هم نمی‌تواند درخواست بیشتری از این مبلغ داشته باشد.

4- قرارداد پیمان امانی ذی نفع با درصد سود

در صورتی که مدت زمان انجام قرارداد طولانی، پیمانکار می‌تواند درخواست خود را برای دریافت هزینه‌ها با درصد سود مشخص به کارفرما اعلام کند. در صورت تایید کارفرما، پرداخت هزینه‌ها و مخارج به پیمانکار با همان درصد سود انجام می‌شود.

5- قرارداد پیمان امانی ذی نفع با قیمت ثابت و پاداش

در نظر گرفتن پاداش در این قرارداد تنها برای انگیزه بیشتر پیمانکار است. در طول پروژه ممکن است بخش یا تمام پاداش به پیمانکار پرداخت شود. اما در نهایت، قیمت انجام کار همان قیمت ثابتی‌ست که در قرارداد ذکر شده است.