اصول گودبرداری ساختمان

اصول گود برداری ساختمان : عملیات تخریب و گودبرداری ساختمان یكی از كارهای پیچیده و خطرناک مهندسی به شمار می‌رود. به منظور حفظ جان انسان‌های داخل و خارج از گود‌، محافظت از ساختمان‌های مجاور و فراهم آوردن شرایط ایمن و مطمئن جهت انجام كار، دیواره‌های گود باید به وسیله سازه‌های نگهبان مهاربندی و پایدار‌سازی شود‌. سازه‌های نگهبان انواع مختلفی دارد كه با توجه به نوع خاك‌، عمق گودبرداری و حساسیت ساختمان‌های مجاور گود انتخاب می‌شود.

گودبرداری یکی از مهمترین مراحل ساخت و ساز ساختمان است که باید با دقت و احتیاط انجام شود. در ادامه اصول اصلی گودبرداری ساختمان را مرور می‌کنیم:

1- مطالعه نقشه‌های فنی: مهمترین اصل در گودبرداری، مطالعه دقیق نقشه‌های فنی ساختمان است. در این مرحله باید نکات زیر را مورد توجه قرار داد:

ابعاد دقیق ساختمان، ارتفاعات، عرض‌ها و طول‌ها.

موقعیت درج کانال‌های مخابراتی و لوله‌های گاز، آب و برق.

محدودیت‌هایی که به علت وجود خطوط انتقال برق یا دیگر اموری وجود دارد.

2- بررسی نوع خاک و شرایط زمینی: قبل از هر چیز باید نوع خاک و شرایط زمینی را بررسی کرد. این مسئله به دلیل تأثیر بسیار زیاد آن بر پایداری ساختمان و همچنین دقت در برآورد هزینه‌ها بسیار حائز اهمیت است.

3- محاسبه عمق و عرض گود: پس از بررسی نوع خاک و شرایط زمینی، باید عمق و عرض گود مورد نیاز برای ساختمان محاسبه شود. این محاسبات باید بر اساس نقشه‌های فنی و براساس نوع خاک و شرایط زمینی صورت گیرد.

4- پایش و کنترل برای جلوگیری از فرو رفتن گود: در زمان گودکاری، باید همیشه یک فرد برای پایش و کنترل در محل حضور داشته باشد تا در صورت لغزش، ریزش یا فرو رفتن خاک در گود از شرایط کنترل خارج نشوند.

5- تهیه مواد و تجهیزات مناسب: در این مرحله باید مواد و تجهیزات مورد نیاز برای گودبرداری تهیه شود. به عنوان مثال، انواع دستگاه‌های گودکن، دستگاه‌های جابجایی خاک، دستگاه‌های بارگیری، ماشین‌آلات برش و غیره.

6- اجرای گودبرداری: پس از انجام مراحل قبلی، گودبرداری باید با دقت و احتیاط انجام شود. در طول گودبرداری، باید دقت شود که عمق و عرض گود تا حد ممکن با نقشه‌های فنی تطابق داشته باشد و از لغزش و ریزش خاک در گود جلوگیری شود.

7- تخلیه گود: پس از اتمام گودکاری، باید خاک‌های استخراج شده به خوبی برداشته شود تا به محل دیگری منتقل شوند و برای ساختمان خطری ایجاد نشوند. همچنین، باید توجه داشت که در صورت استفاده از خاک در جای دیگر، هزینه حمل و نقل خاک نیز در هزینه کل گودبرداری محاسبه شود.

8- انجام تست‌های لازم: پس از تخلیه گود و قبل از شروع ساخت، باید تست‌های لازم برای بررسی پایداری گود انجام شود. این تست‌ها شامل تست برش و تست چرخشی است که برای بررسی پایداری گود لازم است.

9- نصب و حفاظت گود: پس از انجام تست‌های لازم، باید حفاظت‌های لازم برای گود نصب شود تا در صورت بارش باران یا وقوع حوادثی، خطری برای ساختمان ایجاد نشود. در کل، گودبرداری ساختمان باید با دقت و احتیاط انجام شود تا بهترین نتیجه را به همراه داشته باشد

10- رعایت ایمنی: گودبرداری ساختمان به دلیل خطراتی که ممکن است برای کارگران و محیط زیست به وجود آید، باید با رعایت ایمنی انجام شود. به عنوان مثال، باید کارگران مجهز به لباس و تجهیزات ایمنی مناسب باشند، دستگاه‌هایی که برای گودکاری استفاده می‌شوند، باید دارای مجوز و استانداردهای لازم باشند و به عنوان مثال درصورت استفاده از مواد شیمیایی، باید از تجهیزات حفاظتی مناسب استفاده شود.

11- پایش و کنترل کیفیت: در طول انجام گودبرداری ساختمان، باید به پایش و کنترل کیفیت مراحل مختلف توجه شود تا هرگونه خطای ممکن در اجرای این مراحل برطرف شود.

12- مدیریت پسماند: پسماند گودبرداری به دلیل استخراج خاک‌های زیاد، می‌تواند مشکلاتی را برای محیط زیست ایجاد کند. بنابراین، باید پسماندهای حاصل از گودبرداری به دقت جمع‌آوری و به محلی منتقل شود که آن‌ها به محیط زیست آسیب نرسانند.

در کل، گودبرداری ساختمان یک فرایند پیچیده و حساس است که برای جلوگیری از خطرات احتمالی باید با دقت و توجه انجام شود. برای اطمینان از اجرای درست و ایمن این فرایند، بهتر است که این کار توسط کارشناسان و شرکت‌های مجرب و با تجربه انجام شود.

خطرات موجود در حفاری و گودبرداری

سازه نگهبان

سازه نگهبان موقت، سازه درون خاكی است كه برای جلوگیری از ریزش دیواره‌های گود‌، ممانعت از رانش خاك و ایجاد ایستادگی و پایداری لازم از مقابل هر گونه حركت افقی دیواره‌های گود و مهار این گونه حركات قبل از اقدام به هر گونه عملیات ساختمانی احداث می‌شود. سازه نگهبان از یك طرف با خاك و مسائل گوناگون خاك مرتبط است كه باید شناخت جامع و كافی نسبت به آن كسب كرد و به مشكلات و خصوصیات آن اشراف كامل داشت و از طرف دیگر سازه‌ای است كه باید بر اساس اصول شناخته شده مهندسی طراحی و ساخته شود تا قادر باشد با توانمندی‌، پایداری و ایستادگی لازم‌، هر گونه رانش و ریزش و حركات افقی خاك را مهار كند‌. به طور كلی خاك‌ها دارای سه پارامتر عمده مقاومتی، چسبندگی‌، زاویه اصطكاك داخلی، و وزن مخصوص هستند.

انواع روش‌های پایدار سازی گود

جداره‌های مهاربندی شده توسط المان‌های افقی و مایل (Braced wall using wale struts)

جداره‌های مهاربندی شده توسط المان‌های كششی (Soldier beam& lagging)

جداره‌های مهاربندی شده توسط سپر كوبی (Braced sheet pile)

جداره‌های مهاربندی شده توسط شمع‌های درجا (Bored pile walls)

جداره‌‌های مهار بندی شده توسط دیوار دیافراگمی (Diaphragm walls-Slurry wall)

جداره‌های مهاربندی شده توسط نیلینگ (Soil nailing)

جداره‌های مهاربندی شده توسط انكراژ (Anchorage)

جداره‌های مهاربندی شده توسط دوخت به پشت – پین گذاری (Tie back)

جداره‌های مهاربندی شده توسط میكروپایل (Micropile)

جداره‌های مهاربندی شده توسط خرپا (Truss – Raker)

شیبدار كردن (Slopeing)

نکات مهم بعد از گود برداری

زمان‌بندی اجرای پروژه بگونه‌ای تنظیم شود که بلافاصله بعد از گودبرداری عملیات پایدارسازی و اجرای فونداسیون انجام شود.

نکته مهم: ناظرین محترم توجه داشته باشند که هیچگاه هنگام گود برداری و اجرای فونداسیون، دستور توقف کار ندهند. زیرا توقف در این مرحله پر ریسک بوده و احتمال وقوع ریزش را بالا میبرد.

بعد از وقوع بارش، سیل یا زلزله، دیواره‌های گود بازدید شده و در صورت لزوم ادوات حفاظتی تعمیر و مرمت شوند.

از استقرار ماشین‌آلات سنگین در مجاورت لبه بالای گود خودداری گردد.

جهت ایمنی عابرین پیاده و جلوگیری از سقوط افراد یا اشیاء، حصارکشی مناسب و نصب علائم خطر و چراغ هشدار دهنده ضروری است.