زمانی که از روی برای حافظت سطح استفاده می شود در مجاورت هوا یک لایه از اکسید روی تشکیل می شود که در مقابل رطوبت و هوا مقاوم و غیر قابل نفوذ است. به این ترتیب یکی از عواملی که باعث خوردگی می شود را حذف می کند. به این ترتیب از آن جایی که فلز آهن یا فولاد زیر روی در معرض رطوبت و هوا قرار نمی گیرد از خوردگی و زنگ زدگی نیز در امان است.
فرآیند گالوانیزاسیون به دلیل روش حفاظت گالوانیک به این نام شناخته می شود. همچنین از آن به حفاظت کاتدی نیز یاد می شود. در این روش حفاظتی فلز روی در مواجه با عوامل خورنده به صورت پیش قدم دچار خوردگی می شود و در واقع به نوعی خود را برای فلز زیر خود فدا می کند. این روش حفاظتی در مواردی که فلز زیرین در اثر خراش، بریدگی یا آسیب پوشش در معرض عوامل خورنده قرار می گیرد مفید است.
از آنجایی که روی، فلزی به شدت واکنش پذیر و الکترونگاتیو است نقش آند را ایفا می کند. از همین رو خوردگی ابتدا در آن اتفاق می افتد. روی نقش حفاظت گالوانیک خود را تا زمانی که تمام آن مصرف شود ایفا میکند.
گالوانیزاسیون گرم (Hot-dip Galvanizing)
گالوانیزاسیون گرم یکی از متداول ترین روش های گالوانیزاسیون است. این فرایند شامل پوشش دهی آهن یا فولاد با فرو بردن آن داخل حمام روی مذاب در دمای 840 درجه فارنهایت یا 449 درجه سانتیگراد است. هنگامی که فلز پایه از حمام خارج می شود پوششی از روی بر سطح فولاد یا آهن باقی مانده و با اکسیژن موجود در هوا واکنش میدهد و اکسید روی را تشکیل می دهد (ZnO).
اکسید روی سپس با دی اکسید کربن واکنش می دهد و لایه ای به نام کربنات روی (ZnCo3) تشکیل می دهد. این پوشش مات و خاکستری نسبتا مقاوم است و به سطح آهن یا فولاد می چسبد. در روش گالوانیزاسیون گرم، روی به صورت شیمیایی با آهن پیوند تشکیل می دهد و در واقع بخشی از آن می شود.
هر چند مفهوم گالوانیزاسیون گرم ممکن است ساده به نظر برسد اما فرآیند آن از چندین مرحله مهم و حیاتی تشکیل شده است. در ابتدا فلز باید در سه مرحله وارد شده و سطح آن برای انجام گالوانیزاسیون آماده شود. این سه مرحله عبارتند از:
چربی زدایی فرایندی ست که برای حذف روغن، کثیفی و باقیمانده های ارگانیک به کار برده می شود. یک حمام ملایم اسیدی یا اسیدشویی برای برطرف کردن اکسید آهن و پوسته های حاصل از نورد، مرحله بعدی فرایند گالوانیزاسیون است. روان سازی نیز هرگونه اکسید یا پوشش سطح فولاد را حذف می کند و یک پوشش روی آن ایجاد می کند که نقش آن جلوگیری از اکسید بیشتر سطح فولاد پیش از عملیات گالوانیزاسیون است.
پس از آنکه فرایند پاکسازی انجام و سطح خشک شد فولاد برای ورود به حمام روی مذاب آماده است. روی مذاب در اطراف فولاد جریان پیدا می کند و سطح آن را کامل پوشش می دهد. فولاد سپس از حمام خارج شده و پیش از بازرسی خشک می شود.
ورق گالوانیزه گرم ورقی ست که با روش گالوانیزه گرم تهیه شده است. یعنی با فرو رفتن در حوضچه ی روی مذاب مقاوم شده است. فرایند کلی که برای گالوانیزه گرم در قسمت قبل گفته شد در مورد ورق گالوانیزه گرم نیز صدق میکند. تنها در مرحله اجرا برخی عملیات دیگر نیز روی ورق انجام می شود.
برای اینکه فرآیند گالوانیزه کردن ورق یک فرایند پیوسته و بدون توقف باشد کلاف های روغنی که وارد فرایند می شوند پس از باز شدن از طریق جوش به یکدیگر متصل می شوند. به این ترتیب یک نوار پیوسته را تشکیل می دهند. فرایند چربی زدایی، اسید شویی و روان سازی روی ورق انجام می شود. دمای ورق ها پیش از ورود به حوضچه ی مذاب تنظیم شده و سپس وارد حوضچه می شوند و لایه نازکی از فلز روی بر سطح ورق قرار می گیرد. پس از خروج از حمام روی به منظور تنظیم ضخامت پوشش روی ورق از دستگاه جت هوا استفاده می شود. خنک کاری و صیقل دادن سطح ورق مراحل بعدی هستند. در نهایت برای جلوگیری از شوره زدن، ورق ها با محلول کرم، کروماته می شوند.
گالوانیزه سرد روشی است که رنگ مخصوص حاوی روی بر سطح فلز پاشیده می شود و به این ترتیب یک لایه ی حافظتی بر روی فلز پایه به وجود می آید. از آنجایی که این فرایند در دمای بالا اتفاق نمی افتد به آن گالونیزه سرد گفته می شود.
رنگ های روی می توانند به وسیله قلم مو، غلتک، اسپری و غیره به کار برده شوند. همچنین از روش الکتروگالوانیزاسیون هم استفاده می شود. زنگ های غنی از روی که در فرآیند گالوانیزاسیون سرد به کار می رود با پوشش های متداول متفاوت است و این تفاوت به دلیل وجود اجزای چسبنده ای ست که باعث اتصال مکانیکی بین روی و فولاد می شود و به این ترتیب سطح موثری از حفاظت را به وجود می آورد.
مانند گالوانیزاسیون گرم، فرایند سرد نیز حفاظت سدی را ایجاد می کند و سطحی از حفاظت کاتدی را نیز به وجود می آورد. هر چند گرد روی موجود در رنگ یا پوشش باید از غلظتی به اندازه کافی زیاد برخوردار باشد تا بتواند باعث رسانایی الکتریکی بین فولاد و روی شود.
الزاماتی که در مورد آماده سازی سطح فلز در فرایند گالوانیزاسیون گرم وجود داشت در فرایند سرد نیاز نیست. پیش از اینکه عملیات پوشش دهی آغاز شود سطح فولاد باید تمیز و خشک شود. معمولا از یک برس سیمی برای تمیز کردن سطح فلز از غبار و سایر مواد خوردنده استفاده می شود. گرد و غبار، روغن، مواد شیمیایی و ارگانیک می بایست از سطح فلز پاک شود. هنگامی که فلز پاکسازی شد، پوشش روی به اندازه ای که مورد نیاز است بر روی فلز پاشیده می شود.
ورق گالوانیزه سرد به روش گالوانیزاسیون سرد تولید می شود. ابتدا شروع رول ورق (ورق نورد سرد یا گرم) برش خورده و به انتهای ورق قبلی جوش داده می شود تا فرایند گالوانیزاسیون ورق به صورت پیوسته انجام شود. یک تراز کننده برای مسطح سازی و صاف کردن ورق به کار برده می شود. مرحله بعد پروسه ی تمیز کردن سطح ورق است که از یک حمام قلیایی استفاده می شود. عملیات چربی زدایی نیز انجام می شود. درنهایت ورق را داخل حمام اسید فرو می برند تا سطح آن فعال شود.
نوار تمیز شده به تانک پوشش دهی وارد می شود و پوشش داده می شود. در نهایت نوار با پوشش روی، بر اساس نیاز به کمک مواد شیمیایی مختلف مانند فسفات یا کرم خواص آن ارتقا داده می شود.
فرایند گالوانیزه سرد تغییری در خواص مکانیکی فلز پایه ایجاد نمی کند. همچنین از آنجایی که این فرایند در دمای پایین انجام می گیرد کارآیی فلز پایه دچار تغییر نمی شود.
ورق های گالوانیزه سرد ظاهری قابل قبول دارند و برای طراحی های داخلی از آن ها استفاده می شود. همچنین برای ساخت وسایل مختلف از شکل پذیری قابل قبولی برخوردار هستند. از کاربردهای عمده ی ورق گالوانیزه سرد می توان به ساخت کاشی های پوششی سقف، چهارچوب در، پنل های خودرو و تابلو برق اشاره کرد.
از آنجایی که فرایند گالوانیزه سرد یک فرایند فیزیکی ست در مورد ورق های گالوانیزه سرد باید به این نکته توجه داشت که مقاومت در برابر خوردگی در این ورق نسبی و ضعیف است و لایه زینک ایجاد شده می تواند کنده شود. به همین دلیل استفاده از این نوع ورق در محیط های داخلی مناسب تر است.
ورق گالوانیزه گرم مقاومت بسیار بالایی در برابر رطوبت و سایر عوامل خورنده دارد به همین دلیل می توان از آن در محیط های باز و همچنین مکان هایی که در معرض عوامل خورنده قرار دارند استفاده کرد. از مهترین کاربردهای ورق گالوانیزه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
در صنعت ساختمان
از ورق گالوانیزه در ساختمان سازی به طور وسیعی استفاده می شود. پوشش سقف های شیروانی، سقف کارخانه ها و سوله ها و کانال های انتقال هوا از جمله مواردی هستند که در ساخت آنها از ورق گالوانیزه استفاده می شود.
صنعت حمل و نقل
از ورق گالوانیزه در صنعت حمل و نقل به منظور ساخت بدنه ی خودروها و هواپیما استفاده می شود.
ساخت بدنه لوازم خانگی و تجهیزات آشپزخانه از کاربردهای ورق گالوانیزه است.
استفاده در ساخت مخازن
گالوانیزاسیون گرم به مقدار بیشتری از فلز روی نیاز دارد و روی در سطح فولاد نیز ضخامت بیشتری دارد. مقدار روی استفاده شده در فرایند گالوانیزاسیون گرم حدود 50 تا 60 درصد هزینه بیشتری در مقایسه با روش گالوانیزه سرد در پی دارد. بنابراین طبیعی ست که قیمت ورق گالوانیزه گرم بیشتر از ورق سرد باشد اما از طرف دیگر از آنجایی که گالوانیزه گرم در صنعت پرکاربردتر است و در ابعاد وسیع از آن استفاده می شود بسیاری از هزینه ها به واسطه حجم زیاد تولید کاهش پیدا کرده است.به دلیل طول عمر بالاتر استفاده از ورق گالوانیزه گرم در طولانی مدت مقرون به صرفه تر است
برچسب ها
ارسال دیدگاه
دیدگاه ها
آخرین مطالب
پربازدیدترین مطالب